BAGONG DADI RATU
Kraton Ngamarta geger, Prabu Yudhistira lagi nggrantes penggalihe amarga garwa prameswarine, yaiku Dewi Drupadi, ilang saka kedhaton. Werkudara lan Janaka rumangsa nduweni tanggung jawab kanggo nggoleki Dewi Drupadi. Satriya loro kasebut banjur sowan marang Pandhita Durna saperlu nyuwun pituduh.
Pandhita Durna paring dhawuh supaya ngurbanake salah siji Punakawan minangka bebana baline Dewi Drupadi. Akhire, Bagong kang kapilih minangka kurban. Bagong dipilih amarga dianggep kurang nduweni jasa, kejaba mung tumindak lucu kang gawe guyu wae.
Werkudara lan Janaka banjur menyang Karang Kedempel, papan dununge para Punakawan. Janaka nyritakake marang Semar ngenani kahanan ing Ngamarta lan ilange Dewi Drupadi, sarta dhawuh saka Pandhita Durna supaya ngurbanake Bagong. Keprungu ature Janaka, Semar enggal dhawuh marang Bagong supaya ndhelik golek slamet. Bagong banjur mlaku, nanging banjur tiba ing jurang nalika dioyak dening Werkudara lan Janaka. Satriya loro kasebut ngira yen Bagong wis tiwas, saengga bebanten kanggo baline Dewi Drupadi wus kalaksanan.
Bagong satemene isih urip amarga ditulung dening Bathara Narada. Narada menehi piweling supaya Bagong mlaku ngulon. Yen ketemu raja kang lagi ngulandara, Bagong diakon ngalahake raja kasebut. Kanggo sarana, Bagong diwenihi aji kalung mustika dening Bathara Narada.
Akhire, Bagong tekan papan dununge Prabu Kala Sereng, raja kang lagi nindakake laku tirakat kungkum pitung tlaga supaya bisa mundhut garwa Dewi Drupadi. Satemene, Prabu Kala Sereng iku kang ndusta Ratu Drupadi. Bagong kasil unggul nalika perang tandhing kalawan Prabu Kala Sereng. Kanthi mangkono, Bagong banjur jumengeng ratu, salin wujud lan jeneng kanthi jejuluk Prabu Pathakal Baworsari.
Prabu Pathakal Baworsari banjur menyang Ngamarta didherekake dening patihe. Dene Dewi Drupadi dilebokake ing njero aki cupu manik supaya ora ketok. Tekan Ngamarta, Prabu Pathakal Baworsari ngomong yen arep mundhut garwa Dewi Drupadi. Keprungu ature Prabu Pathakal Baworsari, Ngamarta dadi geger. Nanging Werkudara lan Janaka ora bisa ngalahake Prabu Pathakal Baworsari.
Werkudara lan Janaka banjur sowan marang Prabu Kresna saperlu nyuwun pituduh supaya bisa unggul kalawan Prabu Pathakal Baworsari. Prabu Kresna paring pituduh yen sing bisa ngalahake Prabu Pathakal Baworsari ya mung Gareng. Mula saka iku, Gareng banjur kadhawuhan supaya ngalahake Prabu Pathakal Baworsari.
Gareng kasil unggul ing perang tandhing kalawan Prabu Pathakal Baworsari, kang nyebabake Prabu Pathakal Baworsari bali ing wujud asline, yaiku Bagong. Sabanjure, Dewi Drupadi diuluhake saka cupu manik. Saka keterangan kasebut, Werkudara lan Janaka banjur njaluk pangapura marang Bagong. Bagong banjur dipundhut baliake maneh marang Prabu Yudhistira.
👺👺👺
1. Apa iku Punakawan?
Punakawan iku sekumpulan tokoh wayang sing nduwèni peran minangka abdi utawa pengiring para ksatria. Arti saka tembung Punakawan yaiku “kanca setya” utawa “abdi kang jujur lan tulus.” Ing pewayangan, punakawan ora mung dadi pengiring, nanging uga minangka tokoh bijaksana sing nyedhiyakake guyonan lan piwulang luhur.
2. Tokoh-Tokoh Punakawan
Ing pewayangan Jawa, punakawan utama ana papat, yaiku:
- Semar – Tokoh paling sepuh, bijaksana, lan duwe kawicaksanan gedhe. Semar uga dianggep minangka titisan dewa sing nyamar dadi wong cilik.
- Gareng – Abdi sing awaké cacat nanging nduwèni ati becik lan setya marang majikané.
- Petruk – Dikenal awakku dhuwur lan irunge dawa, dhèwèké seneng guyonan lan kadang-kadang sok nggagas ide-ide unik.
- Bagong – Wong sing kekar, lucu, lan polos. Bagong iku gambaran wong sing lugu nanging kerep mbantu Semar lan kanca-kancané.
Tokoh punakawan iki ora ana ing epos asli Mahabharata saka India, nanging ditambahake ing budaya Jawa kanggo nyedhiyakake unsur humor lan wejangan moral.
3. Peran Punakawan
Punakawan nduwèni peran wigati ing pagelaran wayang, antara liya:
- Menehi pitutur luhur – Punakawan, utamane Semar, kerep menehi piwulang marang para ksatria supaya ora lali karo kebecikan lan adil.
- Nggawe guyonan – Kanthi banyolan lan tingkah laku lucu, punakawan nggawe suasana luwih urip lan ngresiki suasana tegang.
- Ngancani lan mbantu ksatria – Punakawan setya ngancani ksatria, utamane Pandhawa, ing saben perjalanan lan perang.
4. Semar: Punakawan Kang Kawicaksanan
Semar iku tokoh utama ing punakawan. Dhèwèké diwujudaké kaya wong cilik biasa, nanging sakjané dhèwèké minangka titisan dewa. Semar iku guru spiritual para Pandhawa lan sok ngelingaké supaya para ksatria tansah tumindak bener lan adil.
Tembung Semar duwé arti "samar" utawa "samemange samar", tegese kebijaksanaan sing ora gampang diwaca nanging duwé makna jero.
5. Wejangan saka Punakawan
Saka crita punakawan, kita bisa njupuk piwulang luhur, kaya ta:
- Wong kudu sregep lan kerja keras, kaya Bagong lan Petruk sing seneng makarya.
- Wong kudu jujur lan setya, kaya Semar lan Gareng sing tansah nglantarake kebaikan.
- Wong kudu nggunakake akal lan bijaksana, ora mung ngandelake kekuwatan utawa hawa nafsu.
Punakawan ora mung tokoh pelengkap, nanging uga dadi simbol kawicaksanan rakyat cilik sing seneng becik lan mbantu kang bener.
